АСЫЛМҰРАТОВ Абдуахим Әбілбекұлы

Өмірбаяны

23.01.1935, Балқаш қ., Қарағанды облысы - шамамен 1988, Алматы қ.

Абай атындағы Мемлекеттік академиялық опера және балет театрының балет солисі. Қазақ КСР еңбек сіңірген әртісі (30.07.1966).

1945-1955 - Қазақ Мемлекеттік хореография училищесінің (ҚМХУ) оқушысы. Педагогтері: В.Е.Николаев, М.Н.Шатловский (кіші сыныптар), А.В.Селезнев (жоғары сыныптар). Бітіру концертінде Наталья Гудочкина-Каншинамен бірге «Шопениана» балетінен Ф.Шопеннің «Жетінші вальсін» орындады. Оқуды бітіргеннен кейін диплом берілмеді, өйткені оның орта білім аттестаты болмады.

1955-1956 жж. - дарынды түлек ретінде Ленинград мемлекеттік хореографиялық училищесіне жіберіліп, біліктілігін арттыру курсынан өтті. Педагогтері: А.И.Бочаров, А.И.Пушкин, И.Д.Бельский. Ленинградта орта мектепті бітіріп, орта білім аттестатын алып, Ленинград мемлекеттік хореографиялық училищесінің дипломына ие болды.

1973 жылдың қыркүйегі - 1975 жылдың шілдесі - Ленинград академиялық хореографиялық училищесінің (бұрынғы ЛАХУ) жанындағы «стажер-педагогтардың» 2 жылдық курстары.

01.08.1956-09.01.1978 - балет әртісі, Абай атындағы Мемлекеттік академиялық опера және балет театрының жетекші солисті.

Классикалық және демиклассикалық репертуар: Ханзада Зигфрид, Зұлым Данышпан, Испан биі, I актінің pas-de-trois, Венгр биіндегі соло және Мазурка («Аққу көлі»); Ханзада Дезире, Кавалер («Ұйқыдағы ару»); Базиль («Дон Кихот»); Альберт, Ганс («Жизель»); Жас жігіт (Шопиниана), Гирей (алғашқы орындау, «Бақшасарай бұрқағы»), Вацлав («Бақшасарай бұрқағы»), Сұр кавалер (алғашқы орындау, «Болеро», хореографиясы З.Райбаев), Әли батыр (алғашқы орындау, «Шурале»), Жайнақ (алғашқы орындау, «Достық жолында»); Джанчотто, Паоло («Франческа да Римини»); Штраус («Ұлы вальс»), Уәзір (алғашқы орындау, «Махаббат туралы аңыз»), Фархад («Махаббат туралы аңыз»); Феб, Клод Фролло («Эсмеральда»); Евгений, Голланд биі («Қола салт атты»), Қамбар («Қамбар мен Назым»), Жайнақ («Достық жолымен»); Қарт Хоттабыч (алғашқы орындау, «Қарт Хоттабыч»), Мұхит («Қарт Хоттабыч»); Классикалық адажиода Капитан, Бармалей, Боцман, Феникс («Доктор Айболит»); Асан (алғашқы орындау, «Аққанат»), Қара-хан (алғашқы орындау, «Чин-Томур»), Брамин (« Баядерка»).

Опера спектакльдеріне қатысу: «Абай», «Амангелді», «Айсұлу», «Қамар-Сұлу», «Біржан мен Сара», «Қыз-Жібек», «Испан биі» («Травиата»), «Лезгинка» («Руслан мен Людмила»), Құлдар, жауынгерлер («Аида») операларындағы би және би сахналарында ерлер солосы, «Қыпшақ тұрағы» соло («Князь Игорь»), Балбырауын («Ер-Тарғын»).

Концерттік репертуар: «Аққу көлі», «Ұйқыдағы ару», «Жизель», «Дон Кихот» балеттерінен классикалық pas-de-deux, «Аққу көлі» балетінен Испан биі, «Баядерка» балетінен Pas d'Esclave (Б.Г.Николаевтің қойылымы), «Шопениана» балетінен Ф.Шопеннің «Жетінші вальс», испан биі «Пасодобль»; Е.Брусиловскийдің «Ер-Тарғын» операсынан «Балбырауын» (хореографиясы Д.Әбіров); Ғ.Жұбанованың музыкасына жазылған «Тың өлкелерінде» концерттік нөмірлері (хореографиясы Д.Әбіров), «Жер қойнауы», «Қыз бен Жігіт» (хореографиясы Д.Әбіров), «Космос» концерттік нөмірінде Спутник (В.И.Вайнонен қойылымы), Б.Асафьевтің «Париж жалыны» балетінің «Баскілер биінің» солисі (Ю.П.Ковалевтің қойылымы). Үндістанда, Индонезияда театр гастрольдеріне қатысты.

Бишінің ерекше әртістік дарыны, тамаша сахналық келбеті, мінсіз техникасы, қарапайым мінезі және актерлік шынайы ойыны болды. Ұлттық билердің тамаша орындаушысы. Қазақ балетінің дамуына зор үлес қосты.

1970-1973, 1975 жж. - Алматы хореографиялық училищесінің көркемдік жетекшісі. Абай атындағы Мемлекеттік академиялық опера және балет театрының балет солисті қызметін қатар атқарды.

10.01.1975-26.10.1976 - Абай атындағы Мемлекеттік академиялық опера және балет театрының оқытушы-репетиторы және балет солисі болды.

Марапаттары: Мәскеуде өткен қазақ өнері мен әдебиетінің онкүндігінде «Достық жолымен» балетінде Жайнақ және «Бақшасарай бұрқағында» Гирей партияларын сәтті орындағаны үшін «Құрмет Белгісі» ордені (17.01.1959 ж.).

Библиография

• Абай атындағы ҚазҰТОБ мұрағатынан Асылмұратов Абдуахим Әбілбекұлының жеке ісі.
• Сарынова Л.П. Қазақстанның балет өнері. - Ғылыми басылым. – Алма-Ата: Қазақ КСР «Ғылым», 1976 – 176 б. – Б.92,94,97, 100,107,111,130,167.
• Қазақстанның хореографтары. Накипов Д.Т. бас редакторлығымен суреттелген ақпараттық анықтамалық (1934 – 2012 ж.)
• Олзоева И.Естеліктер менде тұрады - Алматы: «Жібек жолы» баспасы, 2019. – 160 б. – С.82 – 84.