БАЙДАРАЛИН Жанат Қурымбайұлы

Өмірбаяны

(13.09.1950, совхоз. Д. Джабаева, Алматы облысы) - балет әртісі, балетмейстер, педагог, композитор.

1960-1966 - Алматы мемлекеттік хореографиялық училищесінің оқушысы.

1971-1976 - А. В. Луначарский атындағы Мемлекеттік театр өнері институты (ГИТИС) балетмейстер бөлімінде оқыды. педагогтары: А. А. Лапаури, Р.С. Стручкова, Л. М. Таланкина, Т. С. Ткаченко.

Ф. Пуленктің музыкасына «Ренессанс» дипломдық спектаклін Абай ат. МАОБТ сахнасында қойды.

1966-1970 - Б. Аюхановтың жетекшілігімен «Алматының жас балеті» ансамблінің балет әртісі.

1978-1980 жж. - Абай ат. МАОБТ-ның солисі.

1980-1982- Абай атындағы МАОБТ-да балетмейстер. М. Сағатовтың «Әлия» балетінің, «Бауырым, Маугли» телевизиялық фильмінің, театр әртістеріне арналған бірқатар хореографиялық композициялардың қоюшысы.

Қазақстандағы заманауи хореографияның негізін қалаушы және насихаттаушы. Алғашқылардың бірі болып Мәскеуде жаңа хореографиялық бағыттарда өзін балетмейстер ретінде сынап көрді. 20 жыл бойы Қазақстанда заманауи би идеяларын жүзеге асырып, заманауи хореографияны оқытудың негізін қалады.

Ол көптеген хореографиялық қойылымдар жасады, оларға музыка жазды, шығармаларына мәтіндер жазды және дыбыстады. А. В. Селезнев атындағы Алматы хореография училищесі (АХУ) оқушыларына арналған классикалық би, джаз-модерн және қазіргі заманғы би симбиозына негізделген «ХХ ғасыр» рок-балетінің қойылымын жүзеге асырды (1987). Спектакль Абай атындағы МАОБТ-ның сахнасында екі рет өтті, бір кезде ХХ ғасырдың 80-ші жылдарындағы рок-жұлдыз Виктор Цойдың қатысуымен көрермендердің назарын аударды.

Әр уақытта кәсіби және көркемөнерпаздар ұжымдарында хореографиялық композициялар қойылды: Сүгірдің күйіне «Аққу» («Гүлдер» мемлекеттік эстрадалық-жастар ансамблі, 1985), «Жолаушылар», «Күрес» және «Шернияз» атты үш биден тұратын «Ғасырлар үні» композициясын («Алтынай» Мемлекеттік халық би ансамбліне, 1995) қойды. 300-ден астам орындаушы қатысқан «Балбырауын» көпшілік биі ХХ Олимпиада ойындарының ашылуында көрермендерді баурап алды (Мәскеу, 1980).

Қазақстандағы заманауи бидің алғашқы халықаралық фестивальдерінің ұйымдастырушысы, «Қыпшақ-данс», «Еураз-шоу» (1990 жылдардың басы) ұжымдарын құрушы, өз қойылымдарымен түрлі беделді халықаралық байқауларға қатысты, атаулы модернист-хореограф болып табылады. Аты аңызға айналған Артур Митчеллмен бірге «Dance Theatre of Harlem» жұмыс істеді, сонымен қатар АҚШ-тың әртүрлі труппаларында қонақ хореограф болды: «Company and Choole ballet teacher», әртүрлі труппаларда шеберлік сабақтарын өткізді. Ол өзінің алғашқы қойылымдарын «Festival Ballet company» (Род-Айленд Штаты, Нью-Йорк), «Dance Theatre of Harlem» және театр жанындағы балет мектебінде жұмыс істеді. 2001 жылдан бастап АҚШ-та (Провиденс штаты) тұрады және жұмыс істейді, әйелі балерина В.Құрмашевамен бірге өзінің жеке мектебінде педагогикалық және сахналау қызметімен айналысады.