Рус Qaz Eng

ТЛЕУБАЕВ Минтай Женельевич

19.12.2023  | Автор: Мусинова Ә.А.

Өмірбаяны

03.01.1947 ж., Алматы қ. – 24.12.2009 ж., Алматы қ.

Балетмейстер.

Қазақ КСР еңбек сіңірген өнер қайраткері (1984). Әдебиет, өнер, журналистика және сәулет саласындағы Қазақстан жастарының лениндік коммунистік одағының лауреаты (1986). Доцент (1999). Профессор (2006).

1958-1967 – Алматы хореография училищесінің оқушысы, оқу жылдары Құрманғазы атандағы Мемлекеттік өнер институтының опера студиясында жұмыс істеді (1965-1967).

1967-1968 – Б. Ғ. Аюхановтың жетекшілігімен «Алматының жас балеті» хореографиялық миниатюралар ансамблінің балет әртісі.

1968-1973 – Н. Римский-Корсаков атандағы Ленинград мемлекеттік консерваториясының музыкалық режиссура факультетінде «Балетмейстер» мамандығын профессорлар П.А. Гусев, Г.Д. Алексидзе шеберханасын бітірген.

1972 – 4 курста Морис Равельдің «Болеро» бір актілі балеті қойылды, ол көптеген жылдар бойы Н. Римский-Корсаковатандағы Ленинград мемлекеттік консерватория Опера студиясының репертуарына кірді. Дипломдық жұмысы Мәскеу мюзик-холласына «Қызыл жебе» Мәскеуге келеді» спектакліне арналған алты композицияны қоюы болды.

1973-1974 – Кеңес Армиясы қатарындағы қызметі ән-би ансамблінің балет труппасында (Ленинград) өтті.

1974 ж. 27 сәуір – Н. Римский-Корсаковатандағы Ленинград мемлекеттік консерватория Опера студиясы үшін М. Вайнбергтің екі актілі «Алтын кілт» балетін сахналады.

1974 ж. желтоқсан - 1975 ж. сәуір – Кеңес Армиясы қатарында қызмет еткеннен кейін, Н. Римский-Корсаков ат. балетмейстер бөлімінде «Хореографы өнері» пәнінің оқытушысы ретінде ЛГК-ге шақырылды.

1975-1986 – Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық опера және балет театрының балетмейстері. Театрда жұмыс істеу үшін Қазақ КСР Мәдениет министрлігімен Ленинградтан арнайы шақырылды.

1986-1990– Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық опера және балет театрының бас балетмейстері.

1987 – Қазақстанның Театр Қайраткерлері одағының жолдамасымен Н. Римский-Корсаковатандағы Ленинград мемлекеттік консерваториясының балетмейстерлер зертханасында П. А. Гусевтің шеберханасында оқыды.

Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық опера және балет театрының сахнасында «Орыс ертегісі» (1975), «Ақсақ құлан» (1976), «Үш торай» (1982), «Бауырым, Маугли» (1984), «Мәңгілік алау» (1985), «Доктор Айболит» (1987), «Классикалық симфония» (1987), «Петербургпен қоштасу» (1988), «Камелиямен ханым (1989).

Шетелдік, орыс және қазақ композиторларының операларында хореографиялық сахналарды қоюды жүзеге асырды.

Концерттік нөмірлері: Тілес Қажығалиевтің «Тың», Алмас Серкебаевтың «Икар», халық музыкасына қойылған «Спиричуэлсы», Фрэнсис Лейдің «Махаббат хикаясы», Сыдық Мұхамеджановтың «Қызғалдақ», халық музыкасына қойылған «Қазақ кәдесыйлары». Ол, Абай атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық опера және балет театрынде, А.В.Селезнев атындағы Алматы хореографиялық училищесінде, Ташкент (Өзбекстан) және Фрунзе (Бішкек, Қырғызстан) хореографиялық училищелері, «Салтанат» Қазақстан Республикасының мемлекеттік би ансамблі, Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігінің орталық ән және би ансамблі, республиканың басқа да хореографиялық ұжымдары үшін 50-ден астам хореографиялық миниатюралар қойды.

1993 жылы Қарағанды облысы филармониясының жанындағы «Аққу» фольклорлық-хореографиялық ансамблін құруға қатысып, концерттік бағдарлама қойып, оған Сүгір Әлиұлының музыкасына «Аққу», Нұрғиса Тілендиевтің музыкасына «Киіз басу», Дәулеткерей күйіне «Қосалқа» би нөмірлері кірді, сонымен қатар Құрманғазының күйіне «Балбырауын», Ахмет Жұбановтың музыкасына «Қарлығаш» және т.б. «Сары өзен» атты халық күйіне «Ыңғай төк» биін алғаш рет «Ақжайық» ансамблінде жүзеге асырды (Орал, Батыс Қазақстан облысы, 1992ж.).

Балетмейстер Ресейде (Мәскеу, Санкт-Петербург, Петрозаводск, Челябинск, Новосибирск, Красноярск, Нижний Новгород), сондай-ақ Беларуссияда, Украинада, Қырғызстанда, Өзбекстанда балет спектакльдері мен концерттік нөмірлерін қойды. Шығармашылық қызмет барысында 100-ден астам бұқаралық іс-шараларды: қалалық, республикалық және халықаралық театрландырылған және әскери-спорттық мерекелерді дайындауға және өткізуге қоюшы-балетмейстер және жетекші ретінде белсенді қатысты, олардың арасында: «Хиросима» хореографиялық композициясы (Мәскеуде XII Халықаралық жастар мен студенттер фестивалінің ашылу салтанаты); Қазақстанның Ресейге қосылғанына 250 жыл толуына арналған мерейтойы (1987 ж.); Астананың жаңа астанасының тұсаукесері (1998 ж.); Түркістан қаласының 1500 жылдығы (2000 ж.); театрландырылған қойылым (Астанадағы ҚР Халықтар Ассамблеясының X сессиясы, 2003 ж.); Ресейдегі Қазақстан жылының ашылу және жабылу салтанаты (Мәскеу, 2004 ж.); ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың ұлықтау рәсімі (Астана, 2006 ж.); Ресейдегі Абай жылының ашылуы (Мәскеу, 2006 ж.); Шанхай ұйымының саммиттері (Шанхай, 2006 ж.; Бішкек, 2007 ж.); Украинадағы Қазақстан Жылының ашылуы және жабылуы (Киев, 2007 ж.), Жапониядағы Қазақстан мәдени фестивалі (Токио, 2008 ж.).

1990 жылдары Құрманғазы атындағы Қазақ ұлттық консерваториясында «Пластикалық тәрбие» курсынан сабақ берді;

1995-2009 – Жоғары хореография мектебінің профессоры (қазіргі Т.К. Жүргенов атындағы Қазақ ұлттық өнер академиясының хореография факультеті), «Балетмейстер өнері» пәні бойынша курс шебері ретінде 28 режиссер-хореограф шығарды.

Марапаты: Кеңестік дайындық комитеті «Мәскеу қаласында XII Дүниежүзілік жастар мен студенттер фестивалін дайындауға және өткізуге белсенді қатысқаны үшін» (1985 ж.) Бүкілодақтық лениндік коммунистік жастар одағы орталық комитеті белгісімен марапатталды.

Библиография

  • Абай атындағы ҚазҰОБТ мұрағатынан Тілеубаев Минтай Женелиұлының жеке істері.
  • Минтай Тілеубаев өзінің өмірбаянын Ә.А. Мусиноваға мейірімділікпен ұсынды.
  • Уразымбетов Д.Д. Минтай Тлеубаев в Ленинградской консерватории (1968-1975) – Адрес URL: https://cyberleninka.ru/article/n/mintay-tleubaev-v-leningradskoy-konservatorii-1968-1975/viewer (дата обращения 18.10.2022)

Сілтемелер